قویترین دام شیطان

تفسیر آیات 61 تا 65 سوره مبارکه «اسراء» به دلایل نافرمانی شیطان و رانده شدن او از درگاه خداوند و ویژگی‌های جهنمی‌ها پرداخت که بخشی آن را در ادامه می‌خوانیم؛

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

«وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ قَالَ أَأَسْجُدُ لِمَنْ خَلَقْتَ طِینًا * قَالَ أَرَأَیْتَکَ هَذَا الَّذِی کَرَّمْتَ عَلَیَّ لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ لَأَحْتَنِکَنَّ ذُرِّیَّتَهُ إِلَّا قَلِیلًا * قَالَ اذْهَبْ فَمَنْ تَبِعَکَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزَاؤُکُمْ جَزَاءً مَوْفُورًا * وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِکَ وَأَجْلِبْ عَلَیْهِمْ بِخَیْلِکَ وَرَجِلِکَ وَشَارِکْهُمْ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ وَعِدْهُمْ وَمَا یَعِدُهُمُ الشَّیْطَانُ إِلَّا غُرُورًا * إِنَّ عِبَادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطَانٌ وَکَفَى بِرَبِّکَ وَکِیلًا»؛ و هنگامى را که به فرشتگان گفتیم براى آدم سجده کنید پس [همه] جز ابلیس سجده کردند گفت

آیا براى کسى که از گل آفریدى سجده کنم، [سپس] گفت به من بگو این کسى را که بر من برترى دادى [براى چه بود] اگر تا روز قیامت مهلتم دهى قطعا فرزندانش را جز اندکى [از آنها] ریشه‏ کن خواهم کرد؛ فرمود برو که هر کس از آنان تو را پیروى کند مسلما جهنم سزایتان خواهد بود که کیفرى تمام است، و از ایشان هر که را توانستى با آواى خود تحریک کن و با سواران و پیادگانت بر آنها بتاز و با آنان در اموال و اولاد شرکت کن و به ایشان وعده بده و شیطان جز فریب به آنها وعده نمى‏ دهد،‌در حقیقت تو را بر بندگان من تسلطى نیست و حمایتگرى [چون] پروردگارت بس است. (اسراء/ 61 تا 65) 

طبق آیات قرآن همه افراد فریب شیطان را نمی‌خورند بلکه عده‌ای راه او را دنبال می‌کنند. شیطان با همه قوا برای فریب انبیاء آمده است، اما آنها بی‌توجه از گمراهی‌های شیطان بودند. «إِنَّ عِبَادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطَانٌ إِلَّا مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْغَاوِینَ؛ در حقیقت تو را بر بندگان من تسلطى نیست مگر کسانى از گمراهان که تو را پیروى کنند». (حجر/ 42) 

شیطان می‌خواست یک سجده به آدم کند، اما کبر بر او آمد و از سجده بر آدم امتناع کرد. اگر شیطان هم توبه می‌کرد اینگونه نمی‌شد. حضرت آدم و حوا متوجه شدند که ستم کردند. «رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنفُسَنَا وَإِن لَّمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِینَ» آنها توبه کردند، اما شیطان توبه نکرد و جهنمی شد. 

خداوند به شیطان می‌فرماید که هر کاری می‌خواهی انجام بده، به تو هم مهلت و هم امکانات دادم، اما بدان هم خودت، هم افرادی از اولاد آدم که پیرو تو باشند، جهنمی می‌شوند و بندگان مطیع خداوند فریب شیطان را نمی‌خورند. 

خداوند به شیطان امکانات زیادی داد. اگر یک میخ آهنین در زمین یا تخته‌ای کوبیده باید اول اطرافش را خالی کند، خاک‌های زیر میخ را خالی کرده و با تکانی آن را بیرون بکشد. عقل در وجود انسان مثل میخ محکم است. خداوند میخی پولادین در بدن انسان قرار داده که از گناه و وسوسه دور باشد. کم‌کم ممکن است شیطان وارد کار شود و انسان را وسوسه کند.

خداوند می‌فرماید: به تو قدرت دادم. شیطان نافرمانی و تکبر کرد، پس ما نباید این کار را کنیم و دیگر اینکه امتحان خدا را خوب پشت سرنگذاشت و با نافرمانی سال‌ها عبادتش را ضایع کرد.

در قصه شیطان 2 چیز مهم است: نافرمانی و تکبر بر خدا و مهلت توبه‌های مرگ و دیگری امتحان. مردم خیال کرده‌اند که وقتی گفتیم مؤمن و مقدس هستیم خداوند افراد را امتحان نمی‌کند، در حالی که اینگونه نیست. خداوند باید بداند چه کسانی کاذب و چه کسی راستگو هستند. 

در دنیا زن‌هایی پیاده نظام شیطان هستند. در روایات داریم که شیطان مجسم شده با حضرت یحیی(ع) گفت‌وگویی داشته و حضرت فرمودند که در این دنیا با چه دام‌هایی بیشتر فریب می‌دهی؟ شیطان گفت: زن‌ها، البته نه همه زن‌ها. در دنیا زن‌هایی هستند سراسر علم، فضیلت، حکمت و ایمان که مردها را متحیر می‌کنند. برخی هم مایه ننگ هستند. 

امام صادق(ع) فرمودند: شیطان لشکری نیرومندتر از زن‌ها ندارد. قدرتی که زن در جاذبه مرد دارد بسیار ارزشمند است. در قرآن به زن توجه شده، به نگاه، حرف زدن و رفتارهای زن تأکید شده است.

در آیات قرآن کریم داریم که به زنان مؤمن بگو نگاه خود را کنترل کنند. ای زن مسلمان مراقب باش با مرد نامحرم نرم حرف نزنی، نرمشی که دلربایی کند نباید باشد. زن مسلمان حق ندارد مقابل مرد نامحرم طوری راه رود که صدای پایش و قدم‌هایش به گوش نامحرم برسد. بر همین اساس زنان در عین حال که با عفت و مؤمن هستند، بد و گمراه‌کننده هم هستند.