راهکارهای قرآنی آرامش خانواده

پیوند: http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=186193

برای رسیدن خانواده به آرامش و آسایش قرآن چه راه‌کارهایی را پیشنهاد می‌کند؟

پاسخ

- در قرآن شریف، خانواده محبوب‌ترین بنیاد اجتماعی معرفی گشته است. برای آن که از ارزش و قداست این بنیان محبوب پابرجا و محفوظ بماند، خدای متعال برای هر یک از اعضای خانواده، تکلیف، وظایف و حقوقی[1] تعیین کرده است که رعایت آن‌ها، موجب دستیابی خانواده به آرامش و آسایش، خواهد شد.

ادامه مطلب

- اوّلین قدم، اوّلین راهکار: در فرهنگ قرآن، هدف اصلی از ازدواج رسیدن به آرامش روان و آسایش خاطر، پیمودن طریق رشد، نیل به کمال انسانی و تقرب به ذات حقّ است.[2] و این بدست نمی‌آید مگر از طریق انتخاب درست و در دامن همسران برتر. نه با ازدواج گریزی می‌توان به آسایش و آرامش دست یافت و نه با ازدواج‌های نابرابر و طلاق‌های متعدد و متنوع.[3] قرآن شریف می‌فرماید: «هوَ الّذی خَلقکم مِن نفسٍ واحده جَعَلَ مِنها زوجها لِیسکن اِلیها…» [4] یعنی «او خدایی است که (همه‌ و) شما را از یک فرد آفرید؛ و همسرش را نیز از جنس او قرار داد، تا در کنا او بیاساید.» خود ازدواج باید آرامش روح و زندگی را به همراه داشته باشد و این بدست نمی‌آید، مگر در سایه تفاهم و درک درست از همدیگر و زندگی. در واقع اساس زندگی بر انس و الفت استوار است.[5] و این نیست مگر در گروه انتخاب درست.

راهکار عقیدتی و پایبندی به باورها: یکی از زیباترین راهکار، برای دستیابی خانواده به آرامش و آسایش، آن است که فضای حاکم بر خانواده و نوع نگرش از زندگی، الهی و خدا محور باشد. قرآن شریف،‌آرامش و آسایش را در گرو نام و یاد خداوند مهرگستر قرار داده است. می‌فرماید: «اَلا بذکرِ الله تَطمَئِنُّ القلوب»[6] یعنی «آگاه باشید، تنها با یاد خدا دل‌ها آرامش می‌یابد.» این نکته بر سراسر زندگی سایه افکنده است. فرد، خانواده و جامعه در صورتی می‌توانند به آرامش و آسایش دسترسی پیدا کنند که نام و یاد خدا بر آن حاکم باشد. آرامش روان از بزرگترین موهبت‌های الهی است.[7] که فقط در سایه نام و یاد الهی باید آن را جستجو کرد. اضطراب، استرس، عصبانیت، لاابالی‌گری، شهوت‌پرستی، پایمال کردن حقوق انسان‌ها و بسیاری از نبایدهای اخلاقی، چیزی نیست که با دارو درمان یابد. تنها در پرتو ایمان، باید از آن‌ها پیشگری و یا درمان کرد. قرآن شریف می‌فرماید: «و هر کس از یاد من روی گردان شود، زندگی (سخت) و تنگی خواهد داشت؛ و روز قیامت، او را نابینا محشور می‌کنیم.»[8]

به هر تقدیر، در پرتو نام و یاد خدا، بندگی و عبودیت نمودن، به یقین می‌توان به آرامش و آسایش آرمانی دست یافت. پدر و مادری که اهل عبادت، نماز،‌مسجد، دعا، توسل و نیایش باشند، زندگی آرامی خواهند داشت. نقش تربیتی نماز و روزه بسیار بالا است و باعث رونق و صفای خانواده می‌شود. بحث‌هایی چون قرآن درمانی،‌نیایش درمانی، دعا درمانی، خانواده درمانی[9] و … از جمله بحث‌های روز روان‌شناسان بزرگ است.

- راهکار اخلاقی و عاطفی: در فرهنگ قرآن، زن به عنوان مظهر جمال الهی در چهره انسان نقش‌آفرینی می‌کند.[10] قرآن شریف، آرامش و آسایش زن و مرد را در قالب‌ یک راهکار اخلاقی و عاطفی، بسیار زیبا بیان می‌کند؛ می‌فرماید: «و مِن ایاتِهِ اَن خَلَقَ لَکم مِن اَنفسِکم اَزواجاً لِتَسکنوا اِلیها و جَعَلَ بَینَکم مَوَدَّه و رَحمه اِنَّ فی ذلک لِایاتٍ لِقومٍ یتَفَکرون» [11] یعنی: «و از نشانه‌های او این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید، و در میانتان مودت و رحمت قرار داد؛ در این نشانه‌هایی است برای گروهی که تفکر می‌کنند.»

منشأ گرایش مرد به زن و آرمیدن مرد در سایه انس به زن همانا مودتّ و رحمت است که خداوند بین آن‌ها قرار دارد و این مودتّ الهی و رحمت خدایی غیر از گرایش غریزه‌ی نر و ماده است که در حیوان‌ها هم موجود است. این همان محبّت الهی است.[12] «محبت،‌زیباترین جلوه‌ی ایمان است، محبت، متعالی‌ترین رفتارهاست، محبت، پاسخی به گرانقدرترین نیاز فطری انسان است، و در یک کلام، محبت‌آمیزه‌ای از گذشت و ایثار، شجاعت و صداقت، حق شناسی و عدالت، صبوری و همدلی و احساس است.»[13] که در پرتو آن آرامش و آسایش زیبا به دست می‌آید.

[14]

قرآن شریف، می‌فرماید: «هُنّ لباسٌ لَکم وَ‌ اَنتم لباسٌ لَهُنَّ»[15] یعنی «آنان لباس شما هستند و شما لباس آنانید.» درسایه‌ی لباس محبّت و تفاهم است که آسایش و آرامش خانواده بدست می‌آید و ساختار و نظام خانواده مستحکم می‌‌شود.

پوشانیدن عیب‌های همدیگر، محرم راز همدیگر بودن،مصون داشتن همدیگر از آفت‌ها و آلودگی‌ها،‌آرام جان همدیگر بودن، تنوع بخشیدن به زندگی همدیگر، متناسب بودن در ابعاد مختلف زندگی، نزدیکترین همراه و همراز هم بودن،[16] و … همه این‌ها از این تشبیه بسیار دل‌انگیز و دلنواز قرآنی بدست می‌آید که همه این‌ها زمینه‌ساز آرامش و آسایش خانواده هستند… .

- راهکار اقتصادی: نقش اقتصاد را نباید در تأمین آرامش و آسایش خانواده نادیده گرفت. از نظر فقهی و حقوقی، اقتصاد در راستای تحیکم بنیان خانواده، نقش اساسی ایفا می‌کند. «آثار حقوق نکاح و پیوند زندگی مشترک، شامل دو بخش قابل توجّه است. بخشی از این آثار دارای جنبه اقتصادی و بخشی نیز متضمن حقوق و تکالیف همسران در روابط فی ما بین است.» قرآن شریف «اقتصاد سالم» را در تحکیم بنیان خانواده و به دنبال آن در دستیابی خانواده به آرامش و آسایش، بسیار مؤثر می‌داند. از این جهت با یک مهندسی بسیار زیبا، اقتصاد سالم را در ساختار خانواده جاسازی کرده است. مهریه و تأکید بر پرداخت بی‌چون و چرای آن،[17] هزینه خوراک، پوشاک، و مسکن،[18] توجه به ثروت ایتام،[19] توجه به سهم قانونی مرد و زن در ارث،[20] ارزیابی بلوغ اقتصادی یتیمان، پیش از واگذاری ارث به آنان،[21] توجه به میراث یتیمان به عنوان امانتی سنگین،[22] توصیه‌ای اخلاقی در مورد تقسیم ارث،[23] توجه به تفاوت مرد و زن در ارث،[24] توجه به طبقات میراث‌بران،[25] توجه به استقلال اقتصادی زن،[26]و … از جمله بحث‌های اقتصادی هستند که قرآن شریف، آن را در راستای تحیکم بنیان خانواده مطرح کرده است… .

خلاصه و نتیجه:

 1 .اصل ازدواج و توجه به شرایط مناسب آن در انتخاب همسر خیلی مهم است،چون در ازدواج گاهی،‌ «اولین اشتباه، آخرین اشتباه است.»…. .

2 . راهکار بسیار مهم، راهکار عقیدتی و دینی است که به صورت‌های گوناگون انجام می‌گیرد. یاد خدا در چهره‌ی نماز، روزه، دعا و توسل، توکل، تسبیح، انفاق، ایثار و … .

3 .راهکار اقتصادی، که در جای خودش بسیار مهم است. بدون اقتصاد سالم، ستون فقرات خانواده می‌شکند و خانواده به آرامش و آسایش دسترسی پیدا نمی‌کند. خانواده فقیر و به دنبال آن جامعه و کشور فقیر، همیشه سرافکنده و شرمنده هستند و نمی‌توانند صاحب قدرت و اقتدار باشند… از این جهت است که رسول اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ می‌فرماید: «خداوندا نان ما را مبارک فرما» [27] لذا با مدیریت و برنامه‌های درست و به دنبال آن با تلاش همه جانبه و قناعت زیبا، زمینه‌های دستیابی آسایش و آرامش خانواده را فراهم و هموار ساخت. این بود اجمالی از یک تفصیل.

پی نوشت ها :

 [1] . بقره/233.

[2] . افروز، غلامعلی، همسران برتر، ص 24.

[3] . مراجعه شود به کتاب امامی، حقوق مدنی. ج 5.

[4] . اعراف/189.

[5] . تفسیر نور، قم، ج 4، ص 255.

[6] . رعد/28.

[7] . افروز، غلامعلی، همسران برتر، همان.

[8] . طه/124.

[9] . مراجعه شود به کتاب اثر جان کارلسون و دیگران، خانواده درمانی، ترجمه‌ی شکوه نوایی‌نژاد.

[10] . جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه جلال و جمال، ص 37.

[11] . روم/21.

[12] . جوادی آملی، عبد الله، همان، ص 5040؛ ‌افروز، غلامعلی، همان، ص 32.

[13] . افروز، غلامعلی، همان، ‌ص 32.

[14] . همان، ص 43.

[15] . بقره/187.

[16] . افروز، غلامعلی، همسران برتر، همان، صص 46 ـ 60 و 179.

[17] . نساء/4، 19، 21.

[18] . بقره/233 و نساء/34.

[19] . نساء/2.

[20] . نساء/33 و 176.

[21] . نساء/6.

[22] . نساء/9 ـ 10.

[23] . نساء/8.

[24] . نساء/11 ـ 14.

[25] . نساء/7، 33 و 176.

[26] . نساء/32.

[27] . جعفری، محمدتقی، نیایش امام حسین ـ علیه السلام ـ در صحرای عرفات، تهران، ص 90.