همنشینى با اهل گناه ممنوع!

 

بحثى درباره سقوط جامعه ‏ها در اثر آلودگى به گناه‏

فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ فَتَحْنا عَلَیْهِمْ أَبْوابَ كُلِّ شَیْ‏ءٍ حَتَّى إِذا فَرِحُوا بِما أُوتُوا أَخَذْناهُمْ بَغْتَةً فَإِذا هُمْ مُبْلِسُونَ. (انعام/ 44) پس هنگامى كه فراموش كردند آنچه را كه به آنان تذكّر داده شده بود، به روى آنها درهاى همه چیز را باز مى‏كنیم تا وقتى از آنچه كه به آنها داده شده دچار فرح و غرور مى‏شوند. ناگهان آنها را مى‏گیریم و آنها دچار سرافكندگى مى‏شوند.

>

خداوند متعال در این آیه مباركه بیان مى‏كند كه این مردم بت‏پرست و مشرك در اثر علاقه به زندگى، غرض از آفرینش خود و دعوت پیامبران را فراموش نمودند تذكرات و انذار پیامبران خود را فراموش كردند ما هم درهاى رزق را از هر جهت بر آنها گشودیم و نعمات زمینى و آسمانى را به آنها بخشودیم و از جهت استدراج و امتحان از هیچ گشایشى براى آنها دریغ و مضایقه ننمودیم تا اینكه از آنچه به آنها داده شده بود خوشحال شدند و غرق در لذائذ و شهوات گشتند و همه چیز را از یاد بردند و آنچه مى‏توانستند ظلم و ستم كردند. ما هم ناگهان آنها را به كیفر اعمالشان گرفتار كردیم و آنها هم بى‏خبر و ناامید از نجات و رحمت حق و با حال حسرت به عقوبت كرده‏هاى خود رسیدند.      

یكى از آفتهاى بزرگ جوامع و تمدّنهاى بشرى پیدایش دو گروه مرفه و محروم در جامعه و رفاه زدگى بى‏حدّ و حصر طبقه ثروتمند است. جامعه‏اى كه در آن گروهى آنچنان محروم و وامانده باشند كه نتوانند نیازهاى اوّلیه زندگى خود را تأمین كنند و گروهى دیگر آنچنان متنعّم باشند كه براى تفریح و تفنّن به فكر ایجاد نیازهاى كاذب بیفتند، آرى، چنین جامعه‏اى نمى‏تواند پایدار باشد و محكوم به فنا است.

اساساً ثروت و مال و احساس بى‏نیازى، طغیان‏آور است و این در طبیعت انسان است، اما نه به حدّ الزام كه انسان نتواند با آن مبارزه كند ولى به هر حال، وقتى انسان به حدّ اشباع و سیرى رسید، تنها ایمان به خدا و ارزشهاى معنوى است كه مى‏تواند او را نجات دهد و در انسانیّت خود نگاه دارد، وگرنه جنون سیرى او را به طغیان و فساد خواهد كشید و روز به روز بر طغیان او افزوده خواهد شد و سرانجام به مرحله نابودى و انفجار خواهد رسید و چنین است نتیجه ناسپاسى در مقابل نعمتهاى خدا:

این یك دستور بسیار مؤثر و یكى از مصادیق امر به معروف است، در جلسه‏اى كه ارزشهاى والاى توحید مسخره مى‏شود یا باید با اعتراض و آگاهى دادن چهره آن مجلس را عوض كرد و یا به عنوان اعتراض آنجا را ترك نمود.

وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا قَرْیَةً كانَتْ آمِنَةً مُطْمَئِنَّةً یَأْتِیها رِزْقُها رَغَداً مِنْ كُلِّ مَكانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذاقَهَا اللَّهُ لِباسَ الْجُوعِ وَ الْخَوْفِ بِما كانُوا یَصْنَعُونَ(نحل/ 112)؛ و خداوند مَثَل مى‏زند آبادى‏اى را كه آسوده و آرام بود و روزى آن به فراوانى از هر طرف مى‏رسید. پس به نعمتهاى خدا كفر ورزید. پس خداوند به خاطر كارهایى كه انجام داد تلخى لباس گرسنگى و ترس را به او چشانید.

وَ كَذلِكَ نَجْزِی مَنْ أَسْرَفَ وَ لَمْ یُؤْمِنْ بِآیاتِ رَبِّهِ وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقى(طه/ 127)؛ و این چنین مجازات مى‏كنیم كسى را كه اسراف كرد و به آیات پروردگارش ایمان نیاورد و البته عذاب آخرت شدیدتر و پایدارتر است.

گاهى اسراف و فساد و طغیان در یك جامعه به اوج خود مى‏رسد و تمام ارزشهاى معنوى و تعالیم پیامبران به دست فراموشى سپرده مى‏شود و در عین حال آن جامعه داراى اقتصادى شكوفا و قدرتى برتر است و در كمال آسایش و رفاه بسر مى‏برد و از قدرت و برترى و علم و صنعت خود مغرور است و از هر طرف بر شكوفایى و توان آن افزوده مى‏شود و به نظر مى‏رسد كه جامعه‏اى است شكست ناپذیر و هیچ عاملى نمى‏تواند آن را از پاى در آورد، امّا غافل از اینكه این یك امتحان بلكه یك دام است و این جامعه در عین قدرت و شكوفایى به آخر خط رسیده است و ناگهان پایه‏هاى آن فرو مى‏ریزد و آن مردم طغیانگر و مفسد و خوش خیال، ناباورانه سقوط جامعه بظاهر قدرتمند خود را مشاهده مى‏كنند:

ثروت و رفاه اگر با ایمان و معنویّت همراه نباشد باعث طغیان و فساد مى‏شود. این است كه قرآن كریم ضمن بیان این مطلب كه احساس بى‏نیازى طبعاً طغیان‏آور است، به صاحبان ثروت قاطعانه هشدار مى‏دهد كه از نعمتهاى خدا به نحو صحیح استفاده كنند و دچار طغیانگرى و فساد نشوند.

 

همنشینى با اهل گناه‏

وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذینَ یَخُوضُونَ فی‏ آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى یَخُوضُوا فی‏ حَدیثٍ غَیْرِهِ وَ إِمَّا یُنْسِیَنَّكَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرى‏ مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمینَ (68/ انعام)

در تفسیر مجمع البیان از امام باقر(علیه السلام) نقل شده كه چون این آیه نازل گردید، مسلمانان از همنشینی  با كفار و استهزاءكنندگان آیات الهى نهى شدند.

این یك دستور بسیار مؤثر و یكى از مصادیق امر به معروف است، در جلسه‏اى كه ارزشهاى والاى توحید مسخره مى‏شود یا باید با اعتراض و آگاهى دادن چهره آن مجلس را عوض كرد و یا به عنوان اعتراض آنجا را ترك نمود.

ثروت و رفاه اگر با ایمان و معنویّت همراه نباشد باعث طغیان و فساد مى‏شود. این است كه قرآن كریم ضمن بیان این مطلب كه احساس بى‏نیازى طبعاً طغیان‏آور است، به صاحبان ثروت قاطعانه هشدار مى‏دهد كه از نعمتهاى خدا به نحو صحیح استفاده كنند و دچار طغیانگرى و فساد نشوند.

در روایات متعدّدى از پیامبر اکرم(صلى اللَّه علیه و آله) و ائمّه معصومین(علیهم السلام) از همنشینى با اهل گناه، یا شركت در جلسه‏اى كه در آن  گناه مى‏شود و انسان قدرت جلوگیرى از آن را ندارد نهى شده است، حتّى اگر آنان از بستگان انسان باشند.

گناه بی مزه ای است

حضرت على(علیه السلام) به فرزندش وصیّت كرد: خداوند بر گوش واجب كرده كه راضى به شنیدن گناه و غیبت نشود. (تفسیر نور الثقلین)

رسول خدا(صلى اللَّه علیه و آله) با استناد به این آیه فرمودند: كسى كه ایمان به خدا و روز قیامت دارد، در مجلسى كه در آن امامى سبّ مى‏شود و یا از مسلمانى عیب‏جویى مى‏گردد نمى‏نشیند. (وسائل الشیعه، ج 16)

حضرت على(علیه السلام) فرمودند: «مجالسة الاشرار تورث سوء الظن بالاخیار»؛ همنشینى با بدان، سبب سوء ظنّ به نیكان مى‏شود. (وسائل الشیعه، ج 16)

 

تكذیب و مسئولیت‏

وَ كَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ وَ هُوَ الْحَقُّ قُلْ لَسْتُ عَلَیْكُمْ بِوَكیلٍ. (66/ انعام)

قوم تو، قرآن را دروغ شمردند، در حالى كه سخنى است بر حق، به آنان بگو: من مسئول (اعمال) شما نیستم.

انسان در برابر حق سه گونه موضعگیرى دارد: 1- قبول   2- رد   3- بى‏تفاوتى. در این آیه نظر قرآن به موضعگیرى دوم است. و مى‏گوید: « بگو: من مسؤؤل اعمال شما نیستم.»

انسان خود مسئول مستقیم نظر خود است كه حق را بپذیرد یا قبول كند. بسیار اتفاق مى‏افتد كه علم انسان به مسئولیت خود در برابر اعمال و رفتارش او را به موضعگیرى سالم و درست یارى دهد، ولى اگر چنین تصور كند كه مى‏تواند خود را بى‏تفاوت نشان دهد و مسئولیت خود را به گردن این و آن اندازد كم كم به جایى مى‏رسد كه به اصل حقیقت بى‏توجه و بى‏اعتنا مى‏شود.

از آیات متعددى كه این تعبیر و مانند آن در آنها آمده است (مانند 107- انعام و 108- یونس و 41- زمر و 6- شورى) استفاده مى‏شود كه منظور از «وكیل» در این موارد كسى است كه مسئول هدایت عملى و ضامن دیگران بوده باشد، به این ترتیب پیامبر(صلی الله علیه و آله) به آنها اعلام مى‏كند كه این شما هستید كه باید تصمیم نهایى را در مورد قبول و یا رد حقیقت بگیرید، و هدایت را بپذیرید و من تنها مامور ابلاغ رسالت و دعوت الهى هستم‏.

نوشته آمنه اسفندیاری – گروه دین و اندیشه تبیان

 


 

منابع:

- تفسیر كوثر، ج 3

- انوارالعرفان فی تفسیر القرآن، ج 12

- تفسیر احسن الحدیث، ج 3

- تفسیر نمونه، ج 5

- تفسیر نور، ج 3

- تفسیر هدایت، ج 3

 

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است
نظر دهید

آدرس پست الکترونیک شما در این سایت آشکار نخواهد شد.

URL شما نمایش داده خواهد شد.
بدعالی

درخواست بد!

پارامتر های درخواست شما نامعتبر است.

اگر این خطایی که شما دریافت کردید به وسیله کلیک کردن روی یک لینک در کنار این سایت به وجود آمده، لطفا آن را به عنوان یک لینک بد به مدیر گزارش نمایید.

برگشت به صفحه اول

Enable debugging to get additional information about this error.